NSDAP, Βάγκνερ και αποβολή των Εβραίων από την Άρια Τέχνη

Ο πρώην αναπληρωτής διευθυντής της όπερας του Βερολίνου, ο Κουρτ Ζίνγκερ, δημιούργησε την Ένωση Εβραϊκής Κουλτούρας όπου 8.000 Εβραίοι καλλιτέχνες, μουσικοί, ηθοποιοί και συγγραφείς ανήκαν σε αυτήν και σύντομα εντάχθηκαν άλλες 180.000 Εβραίοι για να επωφεληθούν από τις προσφορές της. Ο Χέρμαν Γκαίρινγκ ενέκρινε επισήμως την ίδρυσή της επειδή σηματοδοτούσε τον πλήρη διαχωρισμό της Εβραϊκής πολιτιστικής ζωής από την πολιτιστική ζωή του Έθνους. Σύντομα ο Ζίνγκερ παραγκωνίστηκε και ο Εθνικοσοσιαλιστής Χανς Χίνκελ ανέλαβε την διεύθυνση της Ένωσης Εβραϊκής Κουλτούρας εργαζόμενος υπό την αιγίδα του Γκαίρινγκ και ήταν υπεύθυνος για την απομάκρυνση των Εβραίων από τα πολιτιστικά ιδρύματα της Πρωσίας. Σύντομα ο Χίνκελ άρχισε να απαγορεύει στην Ένωση Εβραϊκής Κουλτούρας και στα μέλη της να παρουσιάζουν Γερμανικά έργα, αρχικά μεσαιωνικά και ρομαντικά Γερμανικά έργα και στην συνέχεια τα έργα του Σίλερ (1934) και του Γκαίτε (1936). Δεν επιτρεπόταν στους Εβραίους μουσικούς να παίζουν έργα του Ρίχαρντ Βάγκνερ ή του Ρίχαρντ Στράους και αργότερα στον κατάλογο προστέθηκαν ο Μπετόβεν το 1937 και ο Μότσαρτ το 1938. Η πολιτιστική γκετοποίηση των Εβραίων της Γερμανίας ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1938 όταν απαγορεύτηκε στους Εβραίους να πηγαίνουν σε Γερμανικά θέατρα, κινηματογράφους, συναυλίες, διαλέξεις, χορούς, θεάματα, εκθέσεις και γενικά σε όλες τις Γερμανικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Την 1η Ιανουαρίου του 1939 συγχωνεύτηκαν στην Ένωση Εβραϊκής Κουλτούρας όλα τα Εβραϊκά πολιτιστικά ιδρύματα και μπορούσαν να παρουσιάζουν σε Εβραϊκό ακροατήριο πολλά έργα Εβραίων συγγραφέων και συνθετών που για φυλετικούς λόγους είχαν απαγορευτεί από τους Εθνικοσοσιαλιστές και φυσικά απαγορευόταν να πηγαίνουν σε αυτές τις εκδηλώσεις οι Άριοι Γερμανοί. Aπό την μουσική ζωή της Γερμανίας αποκλείστηκε κάθε ξένο είδος μουσικής συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της τζαζ.


Ακολουθούν αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Γιόζεφ Γκαίμπελς ''Από το Κάιζερχοφ εις την Καγκελαρία'' σχετικά με τους κλασσικούς συνθέτες:

19 Σεπτεμβρίου 1932 
Το βράδυ στην όπερα της Βιέννης. Το οικοδόμημα είναι ένα αληθινό θαύμα. Πόσο πτωχοί είμεθα ημείς εν συγκρίσει στο Βερολίνο! Το σύνολον είναι πλήθος από ανώτερο γούστο. ''Το Μαγικό Φλάουτο''. Έτσι δεν άκουσα ποτέ τον Μότσαρτ. Όλως διόλου γνήσιος.! Μια τέχνη των μουσικών απαράμιλλη! Η όπερα έχει θαυμάσια ακουστική. Εδώ στάθηκε πολλές φορές στην εξέδρα ο Φύρερ ως νέο παιδί ακούοντας τον Βάγκνερ. Κάθε φορά που θα βρεθούμε κάπου στην όπερα το διηγείται.


O Xίτλερ με τους εγγονούς του Ρίχαρντ Βάγκνερ σε παιδική ηλικία, 
Wieland and Wolfgang το 1931


Ο Χίτλερ με τους εγγονούς του Βάγκνερ σε νεανική ηλικία

Στο ''Mein Kampf'' ο Χίτλερ γράφει :
''Έτσι,πρόωρα επαναστατικός στα πολιτικά μου κριτήρια,δεν άργησα να γίνω το ίδιο και στα ζητήματα της τέχνης. Η πρωτεύουσα της Άνω Αυστρίας είχε τότε ένα θέατρο που, να πούμε την αλήθεια, δεν ήταν άσχημο. Έδινε παραστάσεις αρκετά συχνά. Δώδεκα χρονών άκουσα για πρώτη φορά τον Γουλιέλμο Τέλλο και μερικούς μήνες αργότερα την πρώτη όπερα της ζωής μου: τον Λόεγκριν.  Απ' την πρώτη στιγμή κατακτήθηκα. Ο νεανικός ενθουσιασμός μου για τον δάσκαλο του Μπαϊρόιτ ήταν απέραντος. Πάντα από τότε τα έργα του με τραβούσαν και το θεωρώ τύχη για μένα το ότι άκουσα αυτές τις άθλιες εκτελέσεις στην μικρή μου πόλη γιατί έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να ακούσω αργότερα πολύ καλύτερες και να τις εκτιμήσω περισσότερο.''

30 Σεπτεμβρίου 1932
Ακόμη μια φορά πριν να αρχίσει μετά δυνατά του ο εκλογικός αγών ακούω μουσική του Βάγκνερ. Μια θαυμάσια παράστασις του Σίγκφριντ στην όπερα της πόλεως. Όμως με τας φροντίδας που μας δέρνουν δεν ημπορώ να απολαύσω αυτή την θεία μουσική. Είμαι αφηρημένος και δεν ημπορώ να αφιερωθώ στην ευχαρίστηση αυτή.  Μόλα ταύτα στηρίζει και δίνει θάρρος και διαύγεια πνεύματος.

3 Μαϊου 1932
Μιλούμε με την κυρία Βίνφρεντ Βάγκνερ για τας θεατρικάς εορτάς του Μπαϊρόιτ. Τον επόμενο χρόνο θα παιχθούν ''οι Μάιστερ-σίγγερ ''. Ας ελπίζωμεν ότι θα έχωμεν την αρχήν. Τότε θα μπορούμε να τους μορφοποιήσωμεν όπως μας υπαγορεύει το γούστο μας και το αίσθημα μας.

(Το 1933 στις 30 Ιανουαρίου ο Αδόλφος Χίτλερ έγινε Καγκελάριος της Γερμανίας και η επιθυμία του Γκαίμπελς και των εθνικοσοσιαλιστών έγινε πραγματικότητα. Οι σχέσεις του Χίτλερ με την οικογένεια Βάγκνερ ήταν στενές. )






Ο Χίτλερ με την νύφη του Βάγκνερ,Winfred Wagner, 
σύζυγο του γιου του Βάγκνερ, Ζίγκφριντ Βάγκνερ


Ο Χίτλερ με τις εγγονές του Ρίχαρντ Βάγκνερ

1 Αυγούστου 1932 
Το βράδυ πάμε στους ''Μάιστερ-σίγγερ''. Είναι μια θαυμάσια κλεισμένη παράστασις. Ο γίγας Βάγκνερ στέκει στο ύψος πάνω από κάθε μοντέρνο ανίδεο, που μια παραβολή φαίνεται προσβλητική.  Στο μεγάλο χωρικό ''ξυπνήσατε !''  ανατριχιάζει κανείς. Θα έρθη σύντομα η εποχή του ξυπνήματος και στην Γερμανία.

3 Αυγούστου 1932
Στο ''Πρίντζρεγγέντεν θέατρο παίζεται ο ''Τριστάν''. Αυτή η μουσική είναι τόσο ανθηρά και εξαιρετικά ωραία , που δεν ημπορεί να παραβληθει με καμιά άλλη. Ο Βάγκνερ αποδεικνύει εδώ το τέλειο δραματικό του δαιμόνιο. Πιέζει αυτό το τεράστιο έπος αυτής της τραγωδίας. Οι τρεις πράξεις που είναι τόσο σύντομες και εντυπωτικές, που και χωρίς μουσική θα ήσαν ένα γνήσιο δραματικό έργο. Οι σκηνές της όπερας του Μονάχου φύλαξαν την καλή των παράδοσι.  Τα σύνολα των ηθοποιών είναι παραδειγματικά στην σύνθεσι.

6 Αυγούστου 1932
Είμεθα στο Σάλτζμπουργ και χαρήκαμε πάλι την ωραιότητα της πόλεως αυτής σε στυλ μπαρόκ. Εδώ γεννήθηκε ο Μότσαρτ.  Αυτό είναι τόσο ταιριασμένο με το περιβάλλον.


Άγαλμα του Μότσαρτ στο Σάλτζμπουργ

21 Φεβρουαρίου 1933
Το βράδυ πάμε με τον Φύρερ για ξεκούραση στην όπερα Ούντερ ντεν Λίντεν και ακούμε για πρώτη φορά του Βάγκνερ ''απαγόρευσις της αγάπης''. Περιέχει πολύ από τα αργότερα έργα του Βάγκνερ. Αι αρχαί του είναι ακόμη πρωτόγονοι, όμως η μουσική είναι γενικώς γενναία και καλλιτεχνικά συντεθειμένη.

26 Φεβρουαρίου 1993
Μια Κυριακή παύσεως από το Εγώ μου. Στο σπίτι διάβασμα, γράψιμο και μουσική. Το βράδυ ακούμε στην όπερα Βάγκνερ και είμεθα συγκινημένοι από το αιώνιο πνεύμα του. Τώρα έχουμε πάλι δύναμη για μια εβδομάδα εργασίας.

6 Μαρτίου 1933
Το βράδυ ακούμε στην Όπερα ''Βαλκύρ'' Μαζί με την θαυμασίως ωραία μουσική του Βάγκνερ αντηχούν έξω οι ρυθμοί  του μαρς λόχων του Στάχελμ που παρελαύνουν. 


Το 1850 ο Ρίχαρντ Βάγκνερ έγραψε ένα άρθρο με τίτλο ''Ο Ιουδαϊσμός στην μουσική'' το οποίο δημοσιεύθηκε στο ''Neue Zeitschrift für Musik''. Ta σχόλια του είναι σε απόλυτη ταύτιση με τα όσα πίστευαν οι εθνικοσοσιαλιστές για τον ρόλο και την θέση των Εβραίων στην τέχνη και τον διαχωρισμό τους από την τέχνη των Γερμανών και των Αρίων γενικότερα:

''Ο Εβραίος δεν είχε ποτέ δική του τέχνη, κι έτσι η ζωή του δεν είχε ποτέ μια καλλιτεχνική πλευρά. Ακόμα και σήμερα αδυνατεί να προσφέρει στον αναζητητή μια παγκόσμια ανθρώπινη εμπειρία, αλλά μόνον μια ιδιόρρυθμη μέθοδο εκφράσεως...Η μοναδική έκφραση που μπορεί να προσφέρη στον Εβραίο συνθέτη ο λαός του, είναι η τελετουργική μουσική της λατρείας του Ιεχωβά. Η συναγωγή είναι η μόνη πηγή από την οποία ο Εβραίος μπορεί να αντλήση λαϊκά θέματα για την τέχνη του, τα οποία να του είναι κατανοητά. [...] Για όσο καιρό η ξεχωριστή τέχνη της μουσικής διέθετε μιαν αληθινά οργανική ανάγκη για ζωή, έως την εποχή του Μότσαρτ και του Μπετόβεν, δεν μπορούσε κανείς να βρει Εβραίους συνθέτες: ήταν αδύνατο για έναν τελείως ξένο ως προς αυτόν τον ζωντανό οργανισμό στοιχείο να πάρη οποιοδήποτε μέρος στην ανάπτυξη του. Μόνο όταν ο εκ των ένδον θάνατος ενός σώματος είναι προφανής, μπορούν τα εξωτερικά στοιχεία να εισέλθουν σε αυτό , και τότε μόνο για να το καταστρέψουν. Τότε η σάρκα αυτού του σώματος μεταμορφώνεται σε μια σφύζουσα αποικία σκουληκιών. Αλλά ποιος κοιτώντας το, θα μπορούσε να φανταστή ότι ένα τέτοιο σώμα είναι ζωντανό; Η αληθινή ζωή, δηλαδή το πνεύμα, πέταξε αλλού. Αυτή είναι η ζωή. Μόνον στην αληθινή ζωή μπορούμε κι εμείς να ξαναβρούμε το πνεύμα της τέχνης, κι όχι μέσα στο σκωληκόβρωμο πτώμα της. Είπα ότι οι Εβραίοι δεν παρήγαγαν κανέναν αληθινό ποιητή. Πρέπει να εξετάσουμε τώρα τον Χάινριχ Χάινε. Την περίοδο που ο Γκαίτε και ο Σίλερ μεσουρανούσαν, δεν είχαμε καν ακουστά για Εβραίους ποιητές.''



Ο Γιόζεφ Γκαίμπελς με τον Ρίχαρντ Στράους,  ο οποίος συνέθεσε τον ύμνο των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου του 1936.


Ο Αδόλφος Χίτλερ κατά την διάρκεια τελετής 
προς τιμήν του Ρίχαρντ Βάγκνερ


Στο ''Μein Kampf  ''  o Xίτλερ καθώς διηγείται τα δύσκολα νεανικά χρόνια του στην Βιέννη, αναφέρει πως ''μια παράσταση στην όπερα μου στοίχιζε το αυριανό φαγητό και κάθε βιβλίο το πλήρωνα με πείνα''.


Wolfgang Wagner

O Gottfried Wagner, γιος του Wolfgang Wagner, στο βιβλίο ''Το λυκόφως των Βάγκνερ'' αναφέρει:

''Και Χίτλερ, ξανά και ξανά! Μετά την κατάληψη της εξουσίας από το Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα είχαν ειδικό κατασκευασμένο παράρτημα στην βουλή για τον Siegfried Wagner, και στο εσωτερικό του παραρτήματος χτίστηκε το ''Τζάκι του Φύρερ''. 
"Μετά από μια παράσταση του Götterdämmerung στο Festspielhaus, ο θείος μου και ο πατέρας αποδέχθηκαν την πρόσκληση του Χίτλερ σε μια μακρά νυχτερινή συζήτηση στο "Τζάκι του Φύρερ'' για το μέλλον της γερμανικής τέχνης στο πνεύμα του Ρίχαρντ Βάγκνερ, ως έκφραση της ανανέωσης του κόσμου μέσω του Εθνικοσοσιαλισμού. Είχα κάποια δυσκολία στο να κατανοήσω τα χειμαρρώδη λόγια του πατέρα μου αλλά δεν τον διέκοψα κι εκείνος συνέχισε την ιστορία του. ''Καθόμασταν γύρω από το τζάκι, και ο Χίτλερ σχεδίασε για μας τα πολιτιστικά οράματά του για το μέλλον. Όταν θα έχουμε απαλλάξει τον κόσμο από τον Μπολσεβικισμό και την εβραϊκή συνωμοσία, τότε, ο Wieland, θα τρέξει το θέατρο της Δύσης και ο Wolfgang το θέατρο της Ανατολής ''.


Wieland Wagner


Siegfried Wagner και Winifred Wagner

H σκηνοθέτης της ταινίας ''Θρίαμβος της θελήσεως'' καθώς και της σκηνοθεσίας της τηλεοπτικής κάλυψης των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου και της ταινίας ''Olympia'' είχε αναφέρει σε κάποιον τις συζητήσεις με τον Φύρερ και αυτές δημοσιεύθηκαν την 1η Φεβρουαρίου του 1939 στην Βελγική Επιθεώρηση:

''Πιστεύεται ότι ο Χίτλερ είναι τρελός, αιμοβόρος και φανατικός. Θα έπρεπε να τον δείτε την νύχτα στο μπαλκόνι του, να θαυμάζει τον έναστρο ουρανό μιλώντας για τον Βάγκνερ χωρίς να αναφέρει λέξη για την πολιτική ή ακόμα όταν εξηγεί πως βλέπει την εξέλιξη του γερμανικού κινηματογράφου. Όταν συγκινείται από κάτι τα μάτια του βουρκώνουν αλλά δεν συζητά ποτέ. Παρ' όλα αυτά, εμένα με ακούει όταν του εκθέτω τα κινηματογραφικά μου σχέδια.''


Adolf Hitler και Leni Riefenstahl